Ενόψει της κίνησης της διαδικασίας για την πλήρωση μιας θέσεως Τομεάρχη στη Νοσηλευτική Υπηρεσία του Νοσοκομείου Νίκαιας «Ο Άγιος Παντελεήμων» αξίζει να αναφερθούν τα κάτωθι, αναφορικά πάντα με την ύπαρξη ή μη προβαδίσματος των νοσηλευτών της κατηγορίας ΠΕ έναντι των συναδέλφων τους της κατηγορίας ΤΕ.
1. Σύμφωνα με τις ειδικές διατάξεις του άρθρου 26 παρ. 2 του Νόμου 4272/2014 (ΦΕΚ Α΄ 145/11-07-2014), «Μέχρι την πλήρη συμμόρφωση στον τρόπο επιλογής των προϊσταμένων στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας, όπως αυτός θα καθοριστεί στους υπό κατάρτιση οργανισμούς αυτών, εφαρμόζονται τα κάτωθι: Για τις θέσεις ευθύνης όλων των οργανικών μονάδων των Νοσοκομείων του ΕΣΥ, για τις οποίες προβλέπεται να καταλαμβάνονται από υπαλλήλους των κατηγοριών ΠΕ και ΤΕ, ισχύει η διαζευκτική δυνατότητα επιλογής των προϊσταμένων αυτών».
Από τις παραπάνω διατάξεις προκύπτει, ότι ο τρόπος επιλογής των προϊσταμένων στα δημόσια νοσοκομεία θα προσδιοριστεί από νέους οργανισμούς που τελούν υπό κατάρτιση και όχι από τους ισχύοντες οργανισμούς. Περαιτέρω, σύμφωνα με την μεταβατικού χαρακτήρα διάταξη του δεύτερου εδαφίου καταργείται επί της ουσίας το προβάδισμα μεταξύ των υπαλλήλων των κατηγοριών ΠΕ και ΤΕ, προκρινομένης της δυνατότητας διαζευκτικής επιλογής.
Χαρακτηριστική, εν προκειμένω, είναι η υπ’αριθμ.πρωτ. ΔΙΔΑΔ/Φ.35.23/1288/οικ.8652/16-04-2010 εγκύκλιος της Διεύθυνσης Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού του Υπουργείου Εσωτερικών με θέμα το σύστημα επιλογής προϊσταμένων οργανικών μονάδων. Σύμφωνα με το περιεχόμενο της ανωτέρω εγκυκλίου, όταν οι διατάξεις προβλέπουν διαζευκτικά τη δυνατότητα επιλογής σε θέση προϊσταμένου υπαλλήλων διαφορετικών κατηγοριών προσωπικού, τότε δεν ισχύει το προβάδισμα κατηγοριών.
Αξίζει, επίσης, να υπογραμμιστεί, ότι ο νομοθέτης ομιλεί γενικώς περί των θέσεων ευθύνης όλων των οργανικών μονάδων των νοσοκομείων του ΕΣΥ, οι οποίες προβλέπεται να καταλαμβάνονται από υπαλλήλους ΠΕ και ΤΕ, χωρίς να κάνει ειδική μνεία στις οικείες οργανικές διατάξεις, που εμπεριέχουν την αντίστοιχη πρόβλεψη.
Σε συνέχεια της παραπάνω σκέψης θα πρέπει να υπενθυμίσουμε τις διατάξεις του άρθρου 103 παρ. 1 εδάφιο β΄ του Νόμου 2071/1992, σύμφωνα με τις οποίες «θέσεις διευθυντών, τομεαρχών, προϊσταμένων και υπευθύνων της νοσηλευτικής υπηρεσίας, νοσηλευτικών ιδρυμάτων και κέντρων υγείας, καταλαμβάνονται από νοσηλευτές ΠΕ και ΤΕ (…)». Είναι προφανές ότι οι παραπάνω νομοθετικές διατάξεις, που υπερτερούν εξ απόψεως τυπικής ισχύος οιασδήποτε οργανικής διάταξης που περιβάλλεται τον τύπο της υπουργικής απόφασης ή του προεδρικού διατάγματος, εμπεριέχουν σαφή πρόβλεψη περί της δυνατότητας κατάληψης των θέσεων ευθύνης των νοσηλευτικών υπηρεσιών των δημόσιων νοσοκομείων από νοσηλευτές ΠΕ και ΤΕ.
Συμπερασματικά, από τον συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 26 παρ. 2 του Νόμου 4272/2014 και εκείνων του άρθρου 103 παρ. 1 του Νόμου 2071/1992 προκύπτει ότι οι θέσεις ευθύνης των νοσηλευτικών υπηρεσιών δύνανται να καταλαμβάνονται τόσο από νοσηλευτές της κατηγορίας ΠΕ, όσο και από νοσηλευτές της κατηγορίας ΤΕ, χωρίς μάλιστα μεταξύ των προβάδισμα.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπογραμμιστεί, ότι οι προαναφερθείσες διατάξεις του άρθρου 26 παρ. 2 του Νόμου 4272/2014 υπερισχύουν πάσης άλλης αντιθέτου διατάξεως, δοθέντος ότι είναι απόλυτα εξειδικευμένες, αλλά και νεότερες των οργανισμών των δημοσίων νοσοκομείων, που εκδόθηκαν στην πλειοψηφία τους κατά το έτος 2012. Επιπλέον θα πρέπει να παρατηρηθεί, ότι οι επίμαχες διατάξεις είναι νομοθετικές, οπότε και εξ απόψεως τυπικής ισχύος σαφώς υπερτερούν τυχόν αντίθετων προβλέψεων, που εμπεριέχονται σε διατάξεις υπουργικών αποφάσεων, όπως είναι οι οργανισμοί των νοσοκομείων.
2. Γενικότερα, επί του ζητήματος της καθιέρωσης ή μη προβαδίσματος μεταξύ των νοσηλευτών ΠΕ και ΤΕ χωρούν και οι ακόλουθες σκέψεις.
Α. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5§2 Α του Νόμου 1579/1985 (Ρυθμίσεις για την εφαρμογή και ανάπτυξη του Εθνικού Συστήματος Υγείας και άλλες διατάξεις, ΦΕΚ Α΄ 217/1985), «από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου καθιερώνεται ο επαγγελματικός τίτλος του νοσηλευτή και νοσηλεύτριας στους πτυχιούχους ή διπλωματούχους των: α) Τμημάτων νοσηλευτικής Α.Ε.Ι. β) Νοσηλευτικών τμημάτων Τ.Ε.Ι. γ) Τέως ανώτερων σχολών αδελφών νοσοκόμων επισκεπτριών αδελφών νοσοκόμων, αρμοδιότητας Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Κ.Α.Τ.Ε.Ε. δ) Ισότιμων σχολών αλλοδαπής των αντίστοιχων σχολών α, β, γ. Η έννοια του νοσηλευτή ή νοσηλεύτριας προσδιορίζεται σύμφωνα με την 149 διεθνή σύμβαση εργασίας».
Όπως σαφώς προκύπτει εκ των ανωτέρω διατάξεων, ο νομοθέτης ήδη από το έτος 1985 προβλέπει ρητώς την απονομή του αυτού επαγγελματικού τίτλου του νοσηλευτή τόσο στους αποφοίτους των ΑΕΙ, όσο και στους αποφοίτους των ΤΕΙ, αναγνωρίζοντας, προφανώς, την ομοιότητα των τυπικών προσόντων τους. Από την στιγμή, λοιπόν, που οι νοσηλευτές ΠΕ και ΤΕ φέρουν τον ίδιο επαγγελματικό τίτλο, δεν δικαιολογείται το προβάδισμα της μιας κατηγορίας έναντι της άλλης, δοθέντος ότι πρόκειται περί υπαλλήλων, που ασκούν το ίδιο ακριβώς επάγγελμα επί ίσοις όροις.
Β. Συναφώς προβάλλεται, ότι δυνάμει των διατάξεων του Νόμου 3252/2004 συστήθηκε, όπως προαναφέρθηκε, η Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδος ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και δη ως επαγγελματικός σύλλογος όλων των νοσηλευτών της χώρας, προβλεπομένης της υποχρεωτικής εγγραφής αυτών στα μητρώα της. Σύμφωνα, λοιπόν, με τις διατάξεις του άρθρου 3§2 του Νόμου 3252/2004, «τακτικά μέλη της Ε.Ν.Ε. είναι υποχρεωτικά όλοι οι νοσηλευτές που είναι απόφοιτοι: α) Τμημάτων Νοσηλευτικών A.E.I., β) Νοσηλευτικών Τμημάτων T.E.I.,
γ) Πρώην Ανώτερων Σχολών Αδελφών Νοσοκόμων, Επισκεπτριών Αδελφών Νοσοκόμων, αρμοδιότητας Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, δ) Πρώην Νοσηλευτικών Σχολών ΚΑΤΕΕ, ε) Νοσηλευτικών Σχολών ή Τμημάτων της αλλοδαπής, των οποίων τα διπλώματα έχουν αναγνωριστεί ως ισότιμα με τα πτυχία των νοσηλευτικών σχολών της ημεδαπής από τις αρμόδιες υπηρεσίες. στ) Σχολής Αξιωματικών Νοσηλευτικής, ζ) Πρώην Σχολής Αξιωματικών Αδελφών Νοσοκόμων».
Εκ των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται, ότι ο νομοθέτης επιφυλάσσει ή άλλως διασφαλίζει εν τοις πράγμασι το ίδιο καθεστώς μεταχείρισης για τους νοσηλευτές τόσο της κατηγορίας ΠΕ, όσο και της κατηγορίας ΤΕ. Η υποχρέωση αμφοτέρων, όπως εγγραφούν στον ίδιο επαγγελματικό σύλλογο – ΝΠΔΔ υποδηλώνει με ξεκάθαρο τρόπο, ότι υπάρχει σαφής πρόθεση εξομοίωσης αυτών εξ απόψεως επαγγελματικών προσόντων και εν γένει ασκήσεως του νοσηλευτικού επαγγέλματος.
Οποιαδήποτε αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή προσκρούει στη λογική και στις βασικές αρχές που διέπουν την σύσταση, οργάνωση και λειτουργία επαγγελματικών συλλόγων υπό την μορφή ΝΠΔΔ. Ως γνωστόν, τα συγκεκριμένα ΝΠΔΔ έχουν σωματειακό χαρακτήρα, ενώ μέλη τους είναι υποχρεωτικώς οι διοικούμενοι που ασκούν ορισμένη επαγγελματική δραστηριότητα, όπως π.χ. έμποροι, δικηγόροι, ιατροί, μηχανικοί κλπ. Η περίπτωση, δε, των συγκεκριμένων συλλόγων είναι και η μοναδική, κατά την οποία κάμπτεται η ελευθερία της προσχώρησης ή αποχώρησης μελών από μορφώματα σωματειακής φύσεως, προκειμένου να εξυπηρετηθεί υπέρτερος σκοπός δημοσίου συμφέροντος, που δεν είναι άλλος από την ανάγκη ρύθμισης συγκεκριμένης επαγγελματικής δραστηριότητας, δια της υποχρεωτικής εγγραφής όλων των επαγγελματιών με την ίδια δραστηριότητα στον ίδιο σύλλογο.
Ενόψει των παραπάνω, η εισαγωγή οιασδήποτε μορφής διακρίσεως μεταξύ των μελών του ιδίου επαγγελματικού συλλόγου θεωρείται τουλάχιστον αδιανόητη ως αντιβαίνουσα την συνταγματική αρχή της ισότητας, που επιτάσσει την ίση μεταχείριση των διοικουμένων εκείνων, που τελούν υπό τις αυτές συνθήκες.
Γ. Επισημαίνεται, περαιτέρω, ότι εις όλους τους νοσηλευτές, ανεξαρτήτως κατηγορίας, χορηγείται η ίδια άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, κατόπιν προσκομίσεως των ίδιων δικαιολογητικών, όπως προκύπτει από τις διατάξεις του άρθρου 31 του Νόμου 3252/2004.
Δ. Περαιτέρω έχει κριθεί, ότι ο καθορισμός με τον οργανισμό μιας υπηρεσίας των κλάδων ΠΕ, ΤΕ, ΔΕ, των οποίων οι υπάλληλοι κρίνονται για την κατάληψη θέσεων προϊσταμένων των οργανικών της μονάδων γίνεται ανάλογα όχι με το επίπεδο του κλάδου, αλλά με την ειδικότητα και το αντικείμενο κάθε μιας από τις μονάδες αυτές. Έτσι, μπορεί με τον οργανισμό να αποκλεισθούν οι υπάλληλοι μιας ή και δύο κατηγοριών, ανεξαρτήτως επιπέδου των κατηγοριών αυτών, εφόσον η ειδικότητά τους δεν έχει ή έχει λιγότερη συνάφεια με το αντικείμενο εργασιών της συγκεκριμένης οργανικής μονάδας. Δεν μπορεί, όμως, να αποκλεισθούν οι υπάλληλοι μιας από τις ίδιες κατηγορίες που έχουν την ίδια ή συναφή ειδικότητα με άλλη κατηγορία, που με τον οργανισμό καθορίστηκε ότι επιλέγει προϊστάμενο στη μονάδα αυτή (ΔΕφΑθ 949/1990).
Με άλλα λόγια, και ενόψει της αυτονόητης ανάγκης αντιστοίχησης της ειδικότητας του κλάδου με το αντικείμενο της υπηρεσίας, στο πλαίσιο της καθιερούμενης με το άρθρο 4 του Συντάγματος αρχής της ισότητας δεν μπορεί να αποκλείονται αδικαιολόγητα υπάλληλοι μιας κατηγορίας, που έχουν την ίδια ή συναφή ειδικότητα με άλλη κατηγορία από την οποία επιλέγονται οι προϊστάμενοι (ΔΕφΘεσ 243/2002).
Εν προκειμένω, όπως ήδη προαναφέρθηκε, οι νοσηλευτές των κατηγοριών ΠΕ και ΤΕ φέρουν τον ίδιο επαγγελματικό τίτλο, ασκούν το ίδιο επάγγελμα ως υποχρεωτικά μέλη του ίδιου επαγγελματικού συλλόγου – ΝΠΔΔ, ενώ εκτελούν τα ίδια υπηρεσιακά καθήκοντα στους φορείς απασχόλησής τους. Κατά συνέπεια, η ειδικότητά τους δεν είναι μόνο απόλυτα συναφής, αλλά ταυτόσημη.
Υπ’αυτήν την έννοια, δεν νοείται καθιέρωση προβαδίσματος υπέρ των νοσηλευτών ΠΕ εν σχέσει με την κατάληψη θέσεων ευθύνης των νοσηλευτικών υπηρεσιών.
Ε. Πέραν τούτων οφείλουμε να υπενθυμίσουμε και τις γενικές διατάξεις του άρθρου 84 παρ. 2-3 του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα, όπως ισχύει, σύμφωνα με τις οποίες «2. Ως προϊστάμενοι Διεύθυνσης ή αντίστοιχου ή ενδιάμεσου (μεταξύ Διευθύνσεως και Τμήματος) επιπέδου οργανικών μονάδων επιλέγονται υπάλληλοι κατηγορίας ΠΕ ή TE εφόσον: α) έχουν ασκήσει καθήκοντα προϊσταμένου Διεύθυνσης επί ένα (1) έτος τουλάχιστον ή β) είναι κάτοχοι αναγνωρισμένου συναφούς διδακτορικού διπλώματος ή απόφοιτοι της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Σ.Δ.Δ.Α.) ή κάτοχοι αναγνωρισμένου συναφούς μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών, κατέχουν το βαθμό Α’ με πλεονάζοντα χρόνο τουλάχιστον έξι (6) έτη στο βαθμό αυτόν ή γ) κατέχουν το βαθμό Α’ και έχουν ασκήσει συνολικά τουλάχιστον για τρία (3) έτη καθήκοντα προϊσταμένου Τμήματος ή δ) κατέχουν το βαθμό Α’ με πλεονάζοντα χρόνο τουλάχιστον δέκα (10) έτη στο βαθμό αυτόν.
3. Ως προϊστάμενοι Τμήματος ή αντίστοιχου επιπέδου οργανικής μονάδας επιλέγονται υπάλληλοι ΠΕ ή TE ή ΔΕ εφόσον: α) κατέχουν το βαθμό Α’ ή β) έχουν ασκήσει για τουλάχιστον ένα (1) έτος καθήκοντα προϊσταμένου Τμήματος».
Εκ των ως άνω γενικής φύσεως διατάξεων προκύπτει με σαφήνεια, ότι ο νομοθέτης δεν επιθυμεί την καθιέρωση κάποιας μορφής προβαδίσματος υπέρ των υπαλλήλων της κατηγορίας ΠΕ στο ζήτημα της κατάληψης των θέσεων ευθύνης, από το επίπεδο της Διεύθυνσης μέχρι και το επίπεδο του Τμήματος.
Κατά το μέρος, δε, που οι νοσηλευτές αμφοτέρων των κατηγοριών ΠΕ και ΤΕ αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο από το νομοθέτη, όπως εκτενώς αναλύθηκε ανωτέρω, οποιαδήποτε προσπάθεια καθιέρωσης προβαδίσματος υπέρ των νοσηλευτών ΠΕ στερείται προφανούς δικαιολογητικής βάσης και αποβαίνει αντισυνταγματική, ως παραβιάζουσα την αρχή της ισότητας.
3. Τέλος, χωρούν ορισμένες σκέψεις εν σχέσει με την αρχή της αξιοκρατίας. Ειδικότερα πληροφορούμεθα, ότι η διαδικασία της πλήρωσης της κενής θέσεως Τομεάρχη στη Νοσηλευτική Υπηρεσία του ΓΝ Νίκαιας θα ακολουθήσει μια λογική μοριοδότησης του συνόλου των υποψηφίων υπαλλήλων, με βάση τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα ενός εκάστου εξ αυτών.
Η διαδικασία αυτή φαίνεται να εναρμονίζεται πλήρως με την συνταγματικής περιωπής αρχή της αξιοκρατίας, η οποία αποτελεί συνάμα και κατευθυντήρια αρχή του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα. Επιπλέον η τήρηση της επίμαχης διαδικασίας οδηγεί αναμφίβολα στην έκδοση μιας πράξης ανάθεσης των καθηκόντων Τομεάρχη, η οποία θα φέρει πλήρη, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, ώστε ουδείς να δύναται να την προσβάλει δικαστικώς, προβάλλοντας τον εξαιρετικά συνήθη λόγο ακύρωσης περί πλημμελούς αιτιολογίας. Με άλλα λόγια η προηγούμενη διαδικασία αντικειμενικής μοριοδότησης των υποψηφίων θωρακίζει το κύρος της πράξεως που πρόκειται να εκδοθεί και έχει ως έρεισμα την μοριοδότηση αυτή.
Σε περίπτωση, λοιπόν, που σε συνέχεια της διαδικασίας μοριοδότησης προκύπτει η σαφής υπεροχή ενός υπαλλήλου της κατηγορίας ΤΕ, η ενδεχόμενη έκδοση πράξεως ανάθεσης υπέρ άλλου υπαλλήλου, έστω και της κατηγορίας ΠΕ, θα φέρει πλημμελή αιτιολογία και θα έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την αρχή της αξιοκρατίας, ώστε να αποβαίνει ακυρωτέα εφόσον προσβληθεί δικαστικώς.
Αθήνα, 16 Απριλίου 2018
Ο Γνωμοδοτών
Αλέξιος Π. Παραράς
Δικηγόρος
