Η υποστελέχωση των νοσηλευτών στο Ε.Σ.Υ. δεν είναι απλώς μια παράμετρος λειτουργικότητας. Είναι ο βασικός λόγος που το Εθνικό Σύστημα Υγείας κινδυνεύει να καταρρεύσει εκ των έσω. Όχι λόγω έλλειψης εξοπλισμού, όχι λόγω κτιριακής παλαιότητας, αλλά λόγω αριθμητικής ανεπάρκειας ανθρώπινου δυναμικού, ειδικά στον πυρήνα του, τους Νοσηλευτές.
Ας δούμε την πραγματικότητα μέσα από αριθμούς – όχι απλώς για να τεκμηριώσουμε, αλλά για να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος:
Συνολικός αριθμός ενεργών κλινών στο Ε.Σ.Υ.: ~34.000
Ενεργοί Νοσηλευτές: ~18.000
Δείκτης Νοσηλευτών ανά κλίνη στην Ελλάδα: 0,5
Μέσος όρος χωρών ΟΟΣΑ: 2,03 Νοσηλευτές/κλίνη
Εκτιμώμενο έλλειμμα: ~50.000 Νοσηλευτές
Ελάχιστη ασφαλής αναλογία σε κλινικά τμήματα διεθνώς: 1 Νοσηλευτής ανά 5 ασθενείς.
Πραγματικά δεδομένα στην Ελλάδα: Σε βάρδιες με 40 ασθενείς, υπηρετούν 1–2 Νοσηλευτές.
Η απόκλιση από τους διεθνώς αναγνωρισμένους δείκτες στελέχωσης είναι εκτεταμένη και επικίνδυνη.
Οι επιπτώσεις της Υποστελέχωσης:
Ασθενείς: Δε λαμβάνουν τη φροντίδα που τους αξίζει και αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις στη θεραπεία τους. Γίνονται λάθη τα οποία δε γίνονται αντιληπτά και δεν καταγράφονται πουθενά, όμως στοιχίζουν σε παρατεταμένες και σε υψηλού κόστους νοσηλείες, αλλά και σε θανάτους ασθενών. Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις που οδηγούν σε αυξημένες δαπάνες, αλλά και θάνατο των ασθενών, αποτελούν πρωτιά της Ελλάδας μεταξύ των χωρών του Ο.Ο.Σ.Α. Οι συγγενείς μετατρέπονται σε «άτυπους φροντιστές». Συχνά επιβαρύνονται οικονομικά ασθενείς και συγγενείς, μέρος των αναγκών της νοσηλείας/θεραπείας τους.
Νοσηλευτές: Βιώνουν εξουθένωση, επαγγελματική απογοήτευση, αίσθηση εγκατάλειψης, ματαίωση. Οι βάρδιες τους είναι εξοντωτικές, συχνά χωρίς ανάπαυση. Με οφειλόμενες κανονικές άδειες τριών παρελθόντων ετών και οφειλόμενα ρεπό πάνω από 100 για το καθένα. Οι παραιτήσεις έχουν αυξηθεί κατακόρυφα – ιδιαίτερα μετά την πανδημία. Μετανάστευση Νοσηλευτών στο εξωτερικό. Η μη αποδοχή της θέσης σε νέες προσλήψεις αποτελεί φαινόμενο των τελευταίων χρόνων και είναι εξαιρετικά ανησυχητικό. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι το μειωμένο ενδιαφέρον των μαθητών στην επιλογή τους για σπουδές στο Επάγγελμα του Νοσηλευτή.
Εθνικό Σύστημα Υγείας: Τα νοσοκομεία αδυνατούν να στελεχωθούν, με το ισχύον σύστημα προσλήψεων. Κλινικές υπολειτουργούν, με τον κίνδυνο αναστολής λειτουργίας τους. Οι εφημερίες γίνονται επισφαλείς, με τις γνωστές συνέπειες σε ασθενείς, συγγενείς και προσωπικό. Η εμπιστοσύνη των πολιτών στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας φθίνει. Σημαντική επιβάρυνση του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. (δηλαδή του φορολογούμενου) και του ασθενή ή του συγγενή με την αναγκαιότητα χρήσης του θεσμού των αποκλειστικών νοσοκόμων/νοσηλευτών (μοναδικό φαινόμενο στην Ελλάδα). Ο θεσμός πρέπει να καταργηθεί με την πρόσληψη του αναγκαίου αριθμού Νοσηλευτών.
Αίτια – Ανάλυση των Δομικών Παθογενειών: Για δεκαετίες, οι νοσηλευτές αντιμετωπίστηκαν ως “βοηθητικό προσωπικό” και όχι ως επιστήμονες υγείας με κρίσιμο ρόλο. Οι πολιτικές υγείας υποτίμησαν αυτό το ανθρώπινο κεφάλαιο. Οι επενδύσεις επικεντρώθηκαν σε κτίρια, τεχνολογία και φάρμακο, αφήνοντας το ανθρώπινο δυναμικό στο περιθώριο. Η θέση του νοσηλευτή στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από:
Χαμηλές αμοιβές, συγκριτικά με τις ευθύνες και το έργο που αναλαμβάνουν.
Έλλειψη πλαισίου αξιοκρατικής επαγγελματικής εξέλιξης.
Απουσία της αναγκαίας ψυχολογικής και κοινωνικής υποστήριξης.
Εξαιρετικά δύσκολες και απάνθρωπες συνθήκες εργασίας.
Απουσία Στρατηγικής από την Πολιτεία για τη στήριξη του Επαγγέλματος του Νοσηλευτή.
Υπήρχε διαχρονική, απαξιωτική, στάση της Πολιτείας.
Χρειάζεται ολοκληρωμένο και πολυεπίπεδο σχεδιασμό, με χρονοδιάγραμμα και εξασφάλιση πόρων με άξονες παρεμβάσεις. Το δίλημμα είναι σαφές:
Ή θα επενδύσουμε στους ανθρώπους που κρατούν το Ε.Σ.Υ. όρθιο, ή θα βρεθούμε μάρτυρες της λειτουργικής και ηθικής του κατάρρευσης. Το δικαίωμα σε αξιοπρεπή φροντίδα υγείας δεν είναι πολυτέλεια. Είναι δημοκρατική υποχρέωση. Και για να υπάρχει δημόσια φροντίδα, πρέπει πρώτα να υπάρχει σεβασμός προς όσους την προσφέρουν. Η λύση δεν είναι οι προσχηματικές προκηρύξεις θέσεων, αλλά η εφαρμογή συνολικής και διατομεακής εθνικής στρατηγικής, με χρονικό ορίζοντα, διαχειριστικά εργαλεία και πόρους.
Καλούμε όλους τους Θεσμικούς Φορείς, την Πολιτεία και την Κοινωνία των Πολιτών – να απαιτήσουμε αυτό που είναι αυτονόητο:
Την αποκατάσταση της ελκυστικότητας του επαγγέλματος του Νοσηλευτή.
Τη διασφάλιση της αξιοπρεπούς φροντίδας υγείας για όλους.
Την επανεκκίνηση του Ε.Σ.Υ. με άξονα τον άνθρωπο.
Χωρίς Νοσηλευτές, δεν υπάρχει Ε.Σ.Υ.
Χωρίς δημόσια φροντίδα υγείας, διακυβεύεται η καθολικότητα της υγειονομικής κάλυψης.
Γεώργιος Αβραμίδης,
Πρόεδρος Πανελλήνιας Συνδικαλιστικής Νοσηλευτικής Ομοσπονδίας του Ε.Σ.Υ.
